دماسنج جیوه‌ای
دماسنج جیوه‌ای یا الکلی نوعی دماسنج سنتی است که از مایع (جیوه یا الکل) در یک لوله شیشه‌ای برای اندازه‌گیری دمای بدن استفاده می‌کند. این دماسنج‌ها با انبساط مایع در اثر گرما، دما را روی مقیاس مدرج نشان می‌دهند.
### ویژگی‌ها:
– **عملکرد**: مایع (جیوه یا الکل) در لوله شیشه‌ای با افزایش دما منبسط شده و سطح آن روی مقیاس بالا می‌رود.
– **محل استفاده**: زیر زبان، زیر بغل یا مقعد (برای کودکان).
– **زمان پاسخگویی**: معمولاً 2-5 دقیقه طول می‌کشد تا نتیجه دقیق نمایش داده شود.
– **دقت**: بسیار بالا (±0.1 درجه سانتی‌گراد)، به‌ویژه در دماسنج‌های جیوه‌ای.
### انواع:
1. **دماسنج جیوه‌ای**:
– حاوی جیوه، که ماده‌ای سمی است.
– به دلیل خطر شکستگی و سمیت، استفاده از آن در بسیاری از کشورها ممنوع یا محدود شده است.
2. **دماسنج الکلی**:
– از الکل رنگی (معمولاً اتانول) به جای جیوه استفاده می‌کند.
– ایمن‌تر از نوع جیوه‌ای، اما همچنان شکننده است.
### مزایا:
– **دقت بالا**: برای اندازه‌گیری‌های پزشکی دقیق مناسب است.
– **بدون نیاز به باتری**: نیازی به منبع تغذیه ندارد.
– **دوام**: در صورت نگهداری صحیح، عمر طولانی دارد.
### معایب:
– **خطر شکستگی**: لوله شیشه‌ای شکننده است و در صورت شکستن، جیوه می‌تواند خطرناک باشد.
– **کند بودن**: نسبت به دماسنج‌های دیجیتال یا مادون قرمز زمان‌بر است.
– **خواندن دشوار**: نیاز به مهارت برای خواندن دقیق مقیاس.
– **خطرات زیست‌محیطی**: دماسنج‌های جیوه‌ای به دلیل سمیت، مشکلات دفع و زیست‌محیطی دارند.
### نکات استفاده:
– قبل از استفاده، دماسنج را تکان دهید تا مایع به حالت اولیه بازگردد.
– دماسنج را تمیز و ضدعفونی کنید (با الکل یا آب و صابون).
– برای اندازه‌گیری زیر زبان، حداقل 15 دقیقه پس از خوردن یا آشامیدن صبر کنید.
– با احتیاط حمل و نگهداری کنید تا از شکستگی جلوگیری شود.
– در صورت شکستن دماسنج جیوه‌ای، از تماس مستقیم با جیوه اجتناب کنید و با روش‌های ایمن آن را جمع‌آوری کنید.
### کاربرد:
– در گذشته به‌طور گسترده در پزشکی و خانه‌ها استفاده می‌شد.
– امروزه به دلیل خطرات ایمنی و زیست‌محیطی، بیشتر با دماسنج‌های دیجیتال یا مادون قرمز جایگزین شده است.
دماسنج‌های الکلی به دلیل ایمنی بیشتر، هنوز در برخی موارد استفاده می‌شوند، اما دماسنج‌های جیوه‌ای به دلیل سمیت در بسیاری از مناطق منسوخ شده‌اند. برای مصارف خانگی، دماسنج‌های دیجیتال یا مادون قرمز گزینه‌های ایمن‌تر و سریع‌تری هستند.
